آشنایی با فرم فاکتورهای ATX، MicroATX و Mini-ITX مادربرد

در مقاله امروز فروشگاه اینترنتی نارستان قصد داریم در مورد فرم فکتورهای ATX، MicroATX و Mini-ITX مادربرد صحبت کنیم. استاندارد سازی سخت افزار یکی از بزرگترین نقاط قوت کامیپوترهای دسکتاپ می‌باشد. می‌توانید قسمت‌های مختلف را با هم مچ و نصب کنید اما همه مادربردها دارای اندازه فیزیکی مشابهی نیستند. فرم فاکتورهای مختلفی برای انواع سیستم‌های دسکتاپ وجود دارد.

استانداردهای مختلف مادربرد

مادربرد کامپیوتر بخشی از سیستم کامپیوتری شما می‌باشد که سایر قطعات روی آن نصب و مونتاژ می‌شوند. درست مانند هر قطعه کامپیوتری دیگر، مادربردها دارای فرم فاکتورهای استاندارد مانند ATX، MicroATX و Mini-ITX هستند. هر کدام از سیستم‌های کامپیوتری از یکی از این سه استاندارد استفاده می‌کند.

استاندارد سازی به این معناست که می‌توانید به راحتی پردازنده، رم، منبع تغذیه و هاردی که با مادربرد شما سازگاری دارد را می‌توانید پیدا کنید. همچنین گزینه هایی که برای خرید کیس کامپیوتری پیش رو دارید را مشخص می‌کند. کیس‌های مختلفی ساخته شده‌اند که از این سه فرم فاکتور مادربرد پشتیبانی می‌کنند. نقاطی که مادربرد باید به کیس وصل شود تعیین می‌شود و فضای مناسب برای پورت‌های پشتی و شیلد I/O که آنها را پوشش می‌دهد مشخص می‌شود.

همه اینها عالی هستند اما برای اینکه تصمیم بگیرید که کدام مادربرد برای شما مناسب است باید موارد دیگری مانند فضا، نیازهای عملکردی و تجربه مونتاژ سیستم‌های کامپیوتری را در نظر داشته باشید.

مبانی مادربرد کامپیوترهای شخصی

ATX، MicroATX و Mini-ITX

شرکت اینتل بود که فرم فاکتور ATX را ساخت و برای اولین بار آن را در سال 1995 معرفی کرد. چیزی حددود به 25 سال است که از فرم فاکتور ATX در سیستم‌های شخصی و خانگی استفاده می‌شود. بزرگترین فرم فاکتور مابین ATX، MicroATX و Mini-ITX به مادربردهای ATX بر می‌گردد که دارای ابعاد 12 در 9.9 اینچ هستند. تمام مادربردهای ATX همین اندازه را دارند. همچنین نقاط نصب، پنل I/O، اتصالات برق و سایر رابط‌های اتصال مختلف را مشخص می‌کند.

همه این قابلیت‌ها برای هر مادربردی بسیار مهم است. نقاط نصب، مادربرد را از سطح فلزی کیس دور نگه می‌دارد تا از ایجاد شوک‌های الکتریکی جلوگیری کند. پنل I/O این امکان را به شما می‌دهد تا برای مانیتور‌ها و اسپیکرها و دستگاه‌های USB خود به پورت‌های پشت دسترسی داشته باشید. سپس برای کمک به مونتاژکاران سیستم اتصالات برق و سایر رابط‌های دیگر که در مکان‌های قابل پیش بینی طراحی شده‌اند در نظر گرفته شده اند. با این حال همه افراد به فرم فاکتور ATX نیاز ندارد مخصوصا اگر شما قصد داشته باشید که یک سیستم جمع و جور را مونتاژ کنید.

مادربردهای MicroATX دارای ابعاد 9.6 در 9.6 اینچ هستند. مانند مادربردهای بزرگتر ATX، استانداردسازی تعیین می‌کند که تمام نقاط اتصال مختلف باشد در چه مکان هایی واقع شوند. در نهایت در سال 2001 فرم فکتور Mini-ITX ساخته شد که کوچکترین مادربرد موجود است و تنها دارای اندازه 6.7 در 6.7 اینچ است.

مادربردهای ATX بیشترین قابلیت ارتقاء را دارند. این مادربردها معمولا دارای شش (یا کمتر) اسلات PCIe برای قطعاتی مانند کارت گرافیک؛ کارت صدا و کارت شبکه هستند. با این حال مادربردهای Extended ATX یا EATX هم وجود دارند که دارای هفت اسلات PCIe هستند اما این مادربردها برای حرفه ای‌ها و سرورها طراحی شده‌اند که بحث در مورد آن در این مقاله نمی‌گنجد.

مادربرد MicroATX می‌تواند از حداکثر 4 اسلات PCIe پشتیبانی کند در حالی که Mini-ITX فقط یک کارت گرافیک دارد. علاوه بر این رم هم در Mini-ITX با محدودیت هایی همراه است. این مادربرد نسبت به مادربرد ATX که دارای چهار اسلات است فقط از دو اسلات برخوردار است. این بدان معنا نیست که مادربردهای Mini-ITX نمی‌توانند مقدار مناسبی رم داشته باشند. به عنوان مثال اگر به 32 گیگابایت رم نیاز دارید باید فقط 2 ماژول 16 گیگابایتی را در مادربرد نصب کتید در حالی که دو مادربرد دیگر می‌توانند چهار ماژول 8 گیگابایتی داشته باشند.

در چه زمانی از چه مادربردی استفاده کنیم؟

هر سه مادربرد تقریبا برای هر کامپیوتر شخصی که می‌خواهید مونتاژ کنید بکار می‌روند اما هر فرم فتکور با برخی از گزینه‌ها همراه است که در ادامه بحث می‌کنیم.

مادربرد مناسب بازی

اگر اولین بار است که یک کامیپوتر گیمینگ مونتاژ می‌کنید، احتمالا مادربرد ATX بهترین انتخاب برای شما باشد؛ این در حالی است که مادربرد MicroATX می‌تواند در رتبه دوم قرار بگیرد. فضای بیشتری که مادربرد ATX در اختیار شما قرار می‌دهد باعث می‌شود که تمام قطعات مختلف را به راحتی در جای مناسب خود نصب کنید.

اگر ATX فوق العاده است هیچ دلیلی برای دور ماندن از فرم فکتور MicroATX وجود ندارد. اگر آماتور هستید و کیس کمی جمع و جورتر را نیاز دارید می‌توانید از این نوع مادربرد استفاده کنید. به خاطر داشتن ابعاد کوچکتر (نسبت به ATX) ممکن است نصب قطعات مختلف زیاد کار ساده ای به نظر نرسد اما هنوز هم قابل انجام است. اگر تصمیم دارید از مادربرد MicroATX استفاده کنید باید به اندازه کیس توجه داشته باشید.

انتخاب فرم فاکتور Mini-ITX برای سیستم بازی می‌تواند کار شما را سخت تر کند چونکه فضای بسیار کمی در کیس وجود دارد. شما می‌توانید یک کامپیوتر گیمینگ با مادربرد Mini-ITX بسازید اما شما باید به فضای مورد نیاز برای نصب کارت گرافیک، تهویه هوا، خنک کننده در نظر بگیرید. در کیس‌های اختصاصی Mini-ITX فضای زیادی وجود ندارد (به خصوص وقتی که با یک کیس ATX مقایسه می‌شود).

کامپیوتر سینمای خانگی یا HTPC

اغلب اوقات؛ وقتی که دستگاه دیگری را به یک مرکز سرگرمی که در خانه دارید اضافه می‌کنید، فضا بسیار حائز اهمیت می‌شود. اینجاست که واقعا فرم فکتور Mini-ITX خوش می‌درخشد. البته شما می‌توانید یک کیس ATX خریداری کنید که با مادربردهای Mini-ITX سازگاری دارد اما اگر می‌خواهید آن را در قفسه ای زیر تلویزیون خود قرار دهید به چیزی جمع و جورتر نیاز دارید.

اینتل کیت‌های NUC را به عنوان روشی برای مونتاژ سیستم‌های کوچک و در عین حال قدرتمند معرفی کرد. مادربردهای NUC معمولا دارای ابعاد 4 در 4 اینچ هستند و از این نظر بسیار مناسب هستند.

معمولا NUC‌ها را در یک کیت خریداری می‌کنید که شامل مادربرد، پردازنده، کارت گرافیک مستقل  و رم است. اضافه کردن فضای ذخیره سازی یا لوازم جانبی به خود شما بستگی دارد. با این حال، NUC‌های فعلی کارت‌های گرافیک با اندازه کامل را نمی‌پذیرند. بنابراین NUC‌ها فقط در صورتی کار می‌کنند که بخواهید از کامپیوتر خود برای پخش فیلم، مدیریت مجموعه فایل‌های رسانه ای یا اجرای گاه به گاه بازی‌های خود استفاده کنید.

کامپیوتر شخصی خانوادگی

کامپوتر شخصی که خانواده شما از آن استفاده می‌کنند باید توانا باشد اما لازم نیست که کار خارق العاده انجام دهید چونکه شما از این سیستم‌ها در درجه اول برای پخش فیلم، چک کردن ایمیل، شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های تحت وب استفاده می‌کنید. اگر فضا برای شما مسئله ساز است می‌توانید فرم فاکتورهای MicroATX یا Mini-ITX را در نظر بگیرید.

آینده

همانطور که قبلا اشاره شد، فرم فاکتور ATX دارای مشخصات قدیمی است. با این حال، مونتاژکاران سیستم در حال تست گزینه‌های دیگر برای ATX هستند. در  Computex 2019، ایسوس از مادربردهای سطح بالای خود به نام Prime Utopia رونمایی کرد. این مادربرد بسیار جالی و کاملا متفاوت از مادربردهایی بود که تا بحال دیده ایم. این مادربرد دو طرفه است و ماژول‌های تنظیم کننده ولتاژ (VRM) را در قسمت پشت خود دارد که منجر به افزایش عملکرد سیستم می‌شود. کارت گرافیک هم در قسمت پشت مادربرد قرار دارد که در یک محفظه اختصاصی برای خنک کنندگی بهتر قرار دارد و برای ثبات بیشتر به صورت عمودی نصب می‌شود.

ایسوس پورت‌های I/O را به صورت ماژولار ساخته است. این بدان معناست که شما می‌توانید فقط در مواقع مورد نیاز (مانند مواقعی که نیاز به گورت‌های اترنت یا USB اضافی دارید) از آنها استفاده کنید و از آنجا که کارت گرافیک در پشت مادربرد قرار گرفته است گرما در سیستم کاهش پیدا کرده است. Utopia همچنین دارای چهار اسلات M.2 است.

مادربردهای مانند Utopia عالی هستند اما بعید است که در آینده نزدیک شاهد تغییر مادربردهای ATX باشیم. ATX و استانداردهای مرتبط با آن تا کنون چندین دهه است که به علاقمندان به سیستم‌های شخصی خدمت می‌کند. همه کاربرا به آنها عادت کرده‌اند و بهترین روش‌های مونتاژ، نگهداریو خنک سازی برای سیستم‌های شخصی به خوبی تثبیت شده اند.

هر سه فرم فاکتور مادربرد کاملا قادر به انجام کارها هستند. انتخاب نهایی به میزان فضای مورد نیاز شما، سطح تجربه شخصی در مونتاژ کامپیوتر و اینکه آیا شما می‌خواهید در آینده سیستم خود را ارتقاء دهید، بستگی دارد.